Gazi Üniversitesi’nde yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamlayan ve bugün Kastamonu Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanlığı görevini yürüten Prof. Dr. Muharrem Çetin’in iki tezinde de ağır akademik etik ihlalleri tespit edildi.
12 Punto'dan Rojda Altıntaş'ın haberine göre, hazırlanan ayrıntılı intihal analiz raporuna göre, Çetin’in hem yüksek lisans hem de doktora tezinde, başka akademisyenlere ait metinleri kaynak göstermeksizin ve birebir kopyaladığı, bu haliyle tezlerin yok hükmünde sayılması gerektiği bildirildi.
"Giriş" bile özgün değil
Rapor, 15 Temmuz 2025 tarihinde hazırlanmış. Çetin’in 1993 yılında yazdığı “Halkla İlişkilerin Verimliliğe Etkisi ve Tarım Kredi Kooperatifleri” başlıklı yüksek lisans tezinde, kaynakça ile metin arasında bütünlük bulunmuyor. Örneğin “Giriş” bölümünde dipnotla belirtilen dört ayrı eser, tezde kaynakçada yer almıyor. Bu durum, atıf sistemine ve bilimsel yazım kurallarına aykırı.
Ancak ihlal sadece burada değil. Aynı yüksek lisans tezinin 81. sayfasında yer alan dört paragraf, birebir şekilde Doç. Dr. Muharrem Varol’un 1993 tarihli “Halkla İlişkiler Açısından Örgüt Sosyolojisine Giriş” adlı kitabının 184. ve 185. sayfalarından alınmış. Paragraflar, ne tırnak içine alınmış, ne kaynakla desteklenmiş, ne de parafraz edilmiş.
Raporda bu durum “yüzde 90 benzerlik/doğrudan intihal” olarak sınıflandırılıyor.
Örneğin Çetin’in tezinde geçen şu cümle:
“İnsanların örgütün değerlerine ne ölçüne inandıkları ve bu değerlere ne ölçüde sahip oldukları diğer öğelerden daha büyük önem taşımaktadır.”
Doç. Dr. Varol’un eserinde şöyle geçiyor:
“İnsanların örgütün değerlerine ne ölçüde inandıkları ve bu değerlere ne ölçüde sahip oldukları diğer öğelerden daha büyük önem taşır.”
Sadece tek bir sözcük değiştirilmiş. Ne kaynak verilmiş ne de tırnak işareti kullanılmış. Bu durum, doğrudan bilinçli intihal olarak değerlendiriliyor.
"IBM'den kopya ilham"
Aynı tezde yer alan bir başka cümle de dikkat çekiyor:
“Başarıyla başarısızlık arasındaki gerçek farkın, örgütün kendi insanlarının güçlü enerji ve yeteneklerini ortaya çıkarmakta gösterdiği beceriyle ilişkili olduğu söylenebilir. Acaba örgüt, insanların ortak amaçlarını bulabilmelerine yardımcı olabilmek için neler yapmaktadır?”
Bu cümle, Muharrem Varol’un kitabında IBM deneyimlerinden aktarılmış ve şu şekilde geçiyor:
“Başarıyla başarısızlık arasındaki gerçek farkın, örgütün kendi insanlarının güçlü enerji ve yeteneklerini ortaya çıkarmakta gösterdiği beceriyle ilişkili olduğuna inanırım. Acaba örgüt, insanların ortak amaçlarını bulabilmelerine yardımcı olabilmek için neler yapmaktadır?”
IBM Yönetim Kurulu başkanı Thomas Watson Jr.'a ait cümleler Cem Kozlu tarafından 1987 yılında aktarılmış ve Doç. Muharrem Varol’a ait kitapta 1993 yılında kaynak belirtilerek paylaşılmış.
Yine hiçbir şekilde kaynak verilmemiş. Rapora göre, bu tür doğrudan alıntılar yüksek lisans tezinin tamamında çeşitli bölümlere dağılmış durumda.
Doktora tezi de aynı yöntemle hazırlanmış
Muharrem Çetin’in 2000 yılında Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde yazdığı doktora tezinde de benzer ihlaller var. Giriş bölümünün 5. sayfasında yer alan ikinci paragrafta şu cümle dikkat çekiyor:
“Bir insanın emeği ve zamanı satın alınabilir ancak onun yaratıcılığı, girişim ruhu, sadakati, bedenen, fikren ve ruhen bireyin kendisini örgüte adaması parayla satın alınamaz.”
Bu ifade, Seda Çelik tarafından 1999 yılında yazılan “İş Doyumu ve Motivasyonun Verimlilik Üzerine Etkileri” başlıklı yüksek lisans tezinde geçiyor. Çelik’in metni doktora tezinde doğrudan alınmış ama ne kaynak gösterilmiş ne de alıntı olduğu belirtilmiş.
Üstelik aynı ifade, Seyhan Korkmaz adlı bir başka yüksek lisans tezinde, Seda Çelik’e açık atıf verilerek yer alıyor. Yani başkaları Çelik’e referans verirken, Çetin doğrudan kendisininmiş gibi kullanmış.
Raporda şu ifadeye yer veriliyor:
“Yüksek lisans ve doktora tezlerinde doğrudan alıntılar, kaynak gösterilmeksizin ve özgünleştirme yapılmaksızın kullanılmıştır. Bu durum, akademik yazım kurallarına açık ve doğrudan aykırıdır.”
Ayrıca, Turnitin ya da iThenticate gibi dijital intihal yazılımlarıyla karşılaştırma yapılması halinde, raporda yer verilmeyen daha fazla intihal tespit edilebileceği belirtiliyor.
