Anayasa Mahkemesi (AYM), 2013 yılındaki Gezi Parkı protestolarında polis şiddetine maruz kalan E.A.A. adlı yurttaş hakkında yürütülen sürece ilişkin önemli bir karar verdi.
Bianet'ten Hikmet Adal'ın haberine göre mahkeme, daha önce “eziyet yasağı”nın maddi boyutunun ihlal edildiğine hükmettiği olayda, bu kez etkin soruşturma yükümlülüğünün de ihlal edildiğini tespit etti.
Karara göre, E.A.A. 2 Haziran 2013’te Ankara’daki bir protesto gösterisinde kolluk kuvvetlerinin fiziksel şiddetine maruz kaldı. AYM, 2020 yılında verdiği ilk ihlal kararında bu müdahaleyi “eziyet” olarak nitelendirmiş, ayrıca toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının da ihlal edildiğini belirtmişti.
Ancak AYM’nin yeniden soruşturma yapılması yönündeki talebine rağmen, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı yaklaşık 1 yıl 4 ay boyunca hiçbir işlem yapmadı. Bu gecikme nedeniyle dava zamanaşımına uğradı ve yeniden ceza soruşturması başlatılamadı. Yüksek Mahkeme, bu ihmali devletin insan haklarını koruma yükümlülüğünü ihlal ettiği şeklinde değerlendirdi.
AYM, kararında şu ifadelere yer verdi:
“Soruşturma makamları, kötü muameleye müsamaha göstermediklerini kamuoyuna göstermek ve adalete olan güvenin sarsılmamasını sağlamak için her türlü özeni göstermelidir. Fiziksel ve ruhsal bütünlüğe yapılan suçların cezasız kalmasına ve zamanaşımına uğramasına izin verilmemelidir.”
Yeniden soruşturma yapılmayacak
Ancak mahkeme, zamanaşımı süresi dolduğu için artık yeni bir soruşturma yapılamayacağına hükmetti. Kararın bir örneği sadece bilgi amacıyla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildi. AYM ayrıca başvurucunun yaptığı masraflar karşılığında 30 bin TL vekalet ücreti ödenmesine karar verdi.
Karşı oylar: “Zamanaşımı yeniden başlamalıydı”
Karara beş üye karşı oy kullandı. Karşı oy gerekçelerinde, AYM’nin ihlal kararı vermesiyle birlikte Türk Ceza Kanunu’nun 66. maddesine göre zamanaşımının yeniden başlaması gerektiği savunuldu. Üyeler, yeniden soruşturma açılmamasının cezasızlık algısını derinleştirdiğini ve AYM kararlarının bağlayıcılığına zarar verdiğini ifade etti:
“Somut olayda Başsavcılığın ihlalin sonuçlarını gidermek yönünde etkin bir adım atmadan zamanaşımını gerekçe göstermesi, cezasızlık algısını pekiştirmektedir. İhlalin sadece tespitiyle yetinilmemeli, sonuçlarının giderilmesi için yeniden soruşturma yapılmalıdır.”
