Türkiye’de basın ve ifade özgürlüğüne yönelik baskılar Meclis gündemine taşındı. DEM Parti Diyarbakır Milletvekili ve TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Üyesi Sevilay Çelenk, gazetecilerin tutuklanması, haber sitelerine erişim engelleri, RTÜK ve Basın İlan Kurumu’nun yaptırımları ile kadın gazetecilerin karşılaştığı ayrımcılıklar gibi başlıklarda artan hak ihlallerini gerekçe göstererek, TBMM’ye araştırma önergesi sundu.
Çelenk, önergesinde şu ifadeleri kullandı:
“Basın özgürlüğü yalnızca gazetecilerin değil, tüm toplumun ortak güvencesidir. Toplumsal barış umudunun yeşerdiği bu günlerde, bu umudu gerçeğe dönüştürmenin en önemli yolu, basın ve ifade özgürlüğü üzerindeki tüm engellerin kaldırılmasından geçmektedir.”
TGS ve DFG Verileri: Gazetecilere gözaltı ve tutuklama
Çelenk’in önergesinde Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) ve Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFGD) verilerine yer verildi. Buna göre:
-
Son bir yılda en az 29 gazeteci cezaevine girdi.
-
313 gazeteci hakkında soruşturma açıldı.
-
Sadece Haziran 2025’te 16 gazeteci gözaltına alındı, 6’sı tutuklandı.
Çelenk, “Gazetecilik faaliyetleri adeta suçmuş gibi yargılanıyor. Eleştirel yayın organları erişime engelleniyor, televizyon kanalları RTÜK yoluyla idari yaptırımlarla susturuluyor” dedi.
RTÜK ve BİK: “Sistematik baskı mekanizmaları”
Çelenk’in önergesinde RTÜK’ün uyguladığı para ve yayın durdurma cezalarına geniş yer verildi. Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) verilerine göre:
-
Ocak 2023 – Haziran 2024 arasında RTÜK 124 milyon TL para cezası kesti.
-
Sadece Temmuz 2024 – Mart 2025 arasında bu rakam 276 milyon TL’ye ulaştı.
Halk TV ve Sözcü TV’ye verilen ekran karartma cezaları, “ifade özgürlüğüne doğrudan müdahale” olarak nitelendirildi. Çelenk ayrıca Basın İlan Kurumu’nun (BİK) ilan kesme ve basın kartı iptalleriyle ekonomik baskı uyguladığını ifade etti.
Sosyal medyada erişim engelleri ve hedef göstermeler
Çelenk, bağımsız medya kuruluşlarının sosyal medya hesaplarının BTK eliyle erişime engellendiğini de hatırlattı. Engellenen kurumlar arasında Mezopotamya Ajansı, JINNEWS, Yeni Yaşam ve KaosGL gibi kuruluşlar yer alıyor. Gazetecilerin sosyal medya üzerinden hedef gösterildiğini, tehdit edildiğini ve itibarlarının zedelendiğini belirten Çelenk, bu durumun “ifade özgürlüğünün sistematik baskı altına alınması” anlamına geldiğini söyledi.
Kadın gazeteciler: Çifte baskı
TGS Kadın Gazeteciler Komisyonu’nun verilerine göre kadın gazetecilerin %77’si fazla mesai ücreti alamıyor. Ekonomik güvencesizlikle boğuşan kadınlar aynı zamanda iş yerlerinde sözlü ve fiziksel tacize maruz kalıyor. Çelenk, önergesinde medya alanındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin acil çözüm beklediğini vurguladı.
