ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin (CDC) yayımladığı son rapor, antibiyotik direncinin ulaştığı kritik seviyeyi gözler önüne serdi. “Kâbus bakterileri” olarak bilinen karbapenem dirençli enterobakteriler (CRE), 2019-2023 arasında enfeksiyon oranlarını yüzde 70, en tehlikeli tür vakalarını ise yüzde 460 artırdı.
Bu bakterilerin en tehlikeli özelliği, sadece iki antibiyotiğe duyarlı olmaları. Uzmanlara göre, bu durum basit enfeksiyonların bile ölümcül sonuçlar doğurmasına neden oluyor. Ayrıca, kullanılan ilaçlar oldukça pahalı ve yalnızca damar içi tedaviyle uygulanabiliyor.
Artışın başlıca nedeni, bakterilere karbapenem türü antibiyotiklere karşı direnç kazandıran NDM (New Delhi metallo-beta-laktamaz) geninin yayılması. Bu gen, bakterilerin antibiyotikleri etkisiz hale getiren enzimler üretmesine yol açarak tedavi sürecini neredeyse imkânsızlaştırıyor.
CDC’nin verilerine göre 2023’te yalnızca 29 eyaletten gelen bildirimlerle 4.341 karbapenem dirençli vaka tespit edildi. Bu vakaların 1.831’i doğrudan NDM genine sahip bakterilerle bağlantılı. Ancak araştırmaya Kaliforniya, New York ve Florida gibi büyük eyaletlerin dahil edilmediği göz önüne alındığında, gerçek sayıların çok daha yüksek olabileceği tahmin ediliyor.
“Kâbus bakterileri” tanımı ilk kez 2013’te CDC eski direktörü Dr. Tom Frieden tarafından kullanılmıştı. Frieden, bu bakterilerin “üçlü bir tehdit” oluşturduğunu vurgulamıştı: yüksek ölüm oranları, güçlü antibiyotiklere direnç ve direnç genlerini diğer bakterilere kolayca aktarabilme.
CRE bakterileri akciğer, idrar yolları, kan dolaşımı ve yaralarda ciddi enfeksiyonlara yol açabiliyor. En yüksek risk grubunu hastanelerde tedavi gören, ventilatör ya da kateter kullanan hastalar oluşturuyor.
Uzmanlar, COVID-19 pandemisi sırasında kontrolsüz antibiyotik kullanımının bu direncin artmasında büyük payı olduğunu belirtiyor. 2020’de yalnızca ABD’de bu bakteriler nedeniyle 1.100 kişi yaşamını yitirdi.
Bilim insanları, küresel ölçekte antibiyotik direnciyle mücadelenin artık ertelenemeyeceğini vurguluyor: “Eğer önlem alınmazsa, basit bir enfeksiyon bile ölümcül hale gelebilir.”
