Dünya Sağlık Örgütü’nün yıllık küresel tüberküloz raporuna göre hastalık, 2024’te dünya genelinde 1 milyon 230 bin kişinin ölümüne yol açtı. Örgüt, tüberkülozun COVID-19 sonrası dönemde ilk kez düşüş eğilimine girdiğini ancak kazanımların “kırılgan” olduğunu vurguladı. Raporda ölümlerin 2023’e göre yüzde üç, vaka sayılarının ise yaklaşık yüzde iki azaldığı belirtildi.
Geçen yıl 10 milyon 700 bin kişi tüberküloza yakalandı. Hastaların 5 milyon 800 bini erkek, 3 milyon 700 bini kadın ve 1 milyon 200 bini çocuklardan oluştu. Tüberkülozun en sık akciğerleri etkileyen ve damlacık yoluyla bulaşan bakteriyel bir enfeksiyon olduğu hatırlatıldı.
“Siyasi kararlılık şart”
DSÖ Bulaşıcı Hastalıklar Direktörü Tereza Kasaeva, salgın döneminde aksayan sağlık hizmetleri nedeniyle vakaların yeniden arttığını söyledi. Kasaeva, “Salgın sonrası elde edilen kazanımlar kırılgan. Siyasi kararlılık, sürdürülebilir finansman ve dayanışma olmadan bu kadim hastalığa son verilemez” dedi.
Tüberkülozla mücadele için 2024’te 5 milyar 900 milyon dolar harcandı. Bu tutarın 2027 için öngörülen yıllık 22 milyar dolar hedefinin çok gerisinde kaldığı bilgisi paylaşıldı.
Vakaların üçte ikisi sekiz ülkede
Küresel tüberküloz yükünün üçte ikisinin sekiz ülkede toplandığı kaydedildi: Hindistan (yüzde 25), Endonezya (yüzde 10), Filipinler (yüzde 6,8), Çin (yüzde 6,5), Pakistan (yüzde 6,3), Nijerya (yüzde 4,8), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (yüzde 3,9) ve Bangladeş (yüzde 3,6).
Risk faktörleri arasında yetersiz beslenme, HIV enfeksiyonu, diyabet, sigara ve alkol bağımlılığı öne çıkıyor. Geçen yıl HIV’le yaşayan 150 bin kişi tüberküloz nedeniyle hayatını kaybetti.
Tedaviye erişim artıyor
DSÖ, 2024’te 8 milyon 300 bin kişinin teşhis alarak tedaviye eriştiğini ve bunun bugüne kadarki en yüksek sayı olduğunu açıkladı. Tedavi başarısının yüzde 68’den yüzde 71’e yükseldiği, 2000’den bu yana zamanında tedavi sayesinde 83 milyon kişinin hayatının kurtulduğu belirtildi.
Aşı ve hızlı tanı çalışmaları hızlandı
Dünya genelinde 63 yeni tanı testinin geliştirme aşamasında olduğu, 29 ilacın klinik deneylerde bulunduğu kaydedildi. İnsanlar üzerinde test edilen 18 tüberküloz aşı adayından altısının Faz 3 aşamasına ulaştığı bildirildi. Mevcut BCG aşısının yalnızca çocuklarda kullanıldığı, yetişkinler için yeni aşı ihtiyacının sürdüğü vurgulandı.
AIDS, Tüberküloz ve Sıtmayla Mücadele Küresel Fonu Direktörü Peter Sands, “Daha etkili tedaviler ve yapay zekâ destekli hızlı teşhis yöntemleri, özellikle kaynakları sınırlı bölgelerde mücadeleyi dönüştürüyor” dedi.