Suriye’de iç savaşın ardından nüfusu önemli ölçüde azalan Ermeni toplumu, Haseke’de düzenlenen kuruluş konferansıyla Ermeni Birliği Partisi’nin kuruluşunu ilan etti. Konferans, “Ermeni Soykırımının Anısı: Adalet ve Rönesans Vaadi Arasında” sloganıyla gerçekleştirildi ve Ermenilerin Suriye’nin geleceğinde siyasi bir özne olarak yer alma iradesini ortaya koydu.
ANHA’nın aktardığına göre konferansa 500 parti delegesinin yanı sıra Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi temsilcileri, çeşitli siyasi partiler, Arap ve Kürt aşiretlerinin temsilcileri ile farklı Suriye topluluklarından konuklar katıldı. Suriye Demokratik Meclisi Eş Başkanlığı, Suriye Demokratik Güçleri Genel Komutanlığı, Kadın Koruma Birimleri ve Demokratik Birlik Partisi Başkanlık Kurulu da konferansta temsil edildi.
İmad Tetriyan: “Ermeni Toplumunu Birleştirme İradesi”
Bir dakikalık saygı duruşunun ardından konuşan Ermeni Birliği Partisi Genel Sekreteri İmad Tetriyan, partinin kuruluşunun tarihsel bir zorunluluk olduğunu vurguladı. Tetriyan, Ermeni Soykırımı’ndan bu yana geçen 110 yılda Ermeni toplumunun ağır bedeller ödediğini belirterek, Özerk Yönetim’in kurulmasının ardından Ermeni toplumunun kendi siyasal birliğini oluşturma imkânı bulduğunu söyledi. Tetriyan, Ermeni halkını geçmişte katliam ve yıkımdan koruyan aşiret ve inanç gruplarına da teşekkür etti.
Partinin Hedefleri: Temsil, Kimlik ve Uluslararası İlişkiler
Konuşmasının devamında partinin siyasi belgesine değinen Tetriyan, Ermeni Birliği Partisi’nin yeni Suriye’de Ermenileri temsil etmeyi, Ermenilerle diğer inanç ve halklar arasında işbirliğini güçlendirmeyi, Ermeni ulusal ve kültürel kimliğini yeniden inşa etmeyi hedeflediğini ifade etti. Partinin ayrıca yurt dışındaki Ermeni siyasi yapılarıyla ilişkiler kurmayı, demokratik güçlerle bağlarını geliştirmeyi, azınlık hakları alanında çalışan uluslararası kurumlarla temas yürütmeyi ve Suriye’nin istikrarına katkı sunacak dengeli bölgesel ve uluslararası ilişkiler geliştirmeyi amaçladığı belirtildi.
PYD ve Toplumsal Temsilcilerden Destek Mesajları
Demokratik Birlik Partisi adına konuşan PYD Başkanlık Konseyi üyesi Aldar Halil, Ermeni Birliği Partisi’nin kuruluşunu memnuniyetle karşıladıklarını söyledi. Halil, Ermenilerin bu toprakların tarihsel bir parçası olduğunu ve Ermeni Soykırımı’nın insanlık tarihine sürülmüş bir kara leke olarak hâlâ hafızalarda yer aldığını vurguladı. Ermenilerin kültürel ve toplumsal varlığının korunmasının bölgenin ortak sorumluluğu olduğunu ifade etti.
Konferansta Kuzey ve Doğu Suriye Yaşlılar Konseyi Başkanı ve Tayy aşiretinden Şeyh Hasan el-Tai de söz alarak, Ermeni halkının Suriye coğrafyasının ayrılmaz bir parçası olduğunu ve tüm bileşenlerin birlik içinde yaşamaya kararlı olduğunu dile getirdi.
Sonuç Bildirgesi: “Ermeniler Yeni Suriye’nin Temel Ortaklarından”
Kuruluş konferansı, Ermeni Katolik Kilisesi rahibi Peder Nubar Melkonyan’ın okuduğu sonuç bildirgesiyle sona erdi. Bildirgede, partinin tüzüğünün 500 delegenin oyuyla kabul edildiği açıklandı. Konferans sonucunda Ermeni Birliği Partisi Genel Sekreterliğine İmad Tetriyan seçilirken, Siyasi Büro üyeliklerine Kohar Hacodriyan, Fayez el-Husseyn, Jean Mardo ve Silda Simon getirildi.
Sonuç bildirgesinde, Ermenilerin Suriye toplumunun ayrılmaz bir parçası olduğu ve “azınlık” olarak tanımlanamayacağı vurgulandı. Yeni Suriye anayasasında Ermeni kimliğini ve Ermeni dilini açık biçimde tanıyan hükümlerin yer alması gerektiği ifade edilirken, Ermenilerin Suriye Ulusal Konferansı’na dahil edilmesinin zorunluluğuna dikkat çekildi. Ayrıca Ermeni Birliği Partisi’ne danışılmadan Ermeniler adına herhangi bir merkez veya konsey kurulmasının kabul edilemeyeceği belirtildi.
Bildiride, Ermeni kimliğinin Suriye’nin geleceğinin ayrılmaz bir parçası olarak tanınmasının anayasal adaletin temel unsurlarından biri olduğu vurgulandı. Parti, Ermenilerin yeni Suriye devletinin inşasında asli ortaklardan biri olarak yer alması gerektiğini ilan etti.
İç savaş öncesinde Halep, Şam ve Lazkiye başta olmak üzere Suriye genelinde 80 ila 100 bin arasında Ermeni yaşadığı bilinirken, savaş ve göçler nedeniyle bu sayı günümüzde yaklaşık 30 bine kadar geriledi. Tarihsel olarak Baas rejimi döneminde parlamentoda temsil edilen Ermeniler, 2012 seçimlerinde Meclis dışında kalmış, 2020 seçimlerinde ise üç Ermeni milletvekili yeniden parlamentoya girmişti.
Yeni kurulan Ermeni Birliği Partisi, Suriye’nin yeniden şekillenen siyasi yapısı içinde Ermeni kimliğini güçlendirmeyi ve siyasal hakları genişletmeyi hedefliyor. Ancak partinin mevcut durumda Suriye merkez siyasetinde belirleyici bir güç haline gelip gelmeyeceği, önümüzdeki süreçte netlik kazanacak.
