Türkiye’nin gündemine yeniden giren Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), Orta Vadeli Program’da 2026 yılının ikinci çeyreğinde (Nisan–Haziran) başlayacak şekilde planlandı. Özgür Erdursun, Dünya Gazetesi’ndeki yazısında TES’i 15 maddede detaylandırdı.
1. BES ve TES’in tanımı
-
BES/OKS: 2017’den beri 45 yaş altı çalışanların maaşlarından kesintiyle dahil olduğu bireysel emeklilik sistemi.
-
TES: Hem işverenin hem çalışanın katkı yaptığı, SGK’dan bağımsız ikinci basamak zorunlu emeklilik.
2. Başlangıç tarihi
-
Orta Vadeli Program’a göre TES, Nisan–Haziran 2026 döneminde yürürlüğe girecek.
3. Katılım zorunluluğu
-
BES’te sadece 45 yaş altı çalışanlar otomatik katılır.
-
TES’te tüm çalışanlar için zorunlu katılım olacak.
4. Cayma ve çıkış hakkı
-
BES’te ilk 2 ay cayma hakkı var.
-
TES’te en az 10 yıl kalma şartı bulunuyor; erken çıkış neredeyse mümkün olmayacak.
5. Çalışan katkısı
-
Maaştan %3 kesinti yapılacak.
-
Bu durum düşük maaşlı çalışanlarda gelir kaybı yaratabilir.
6. İşveren katkısı
-
BES’te yoktu.
-
TES’te işveren de aynı oranda %3 katkı yapacak.
7. Devlet katkısı
-
Her iki sistemde de %30 devlet katkısı sürüyor.
-
Ekstra katkı öngörülmüyor.
8. Fonların yönetimi
-
BES’te fonları emeklilik şirketleri işletir.
-
TES’te fonlar daha merkezi ve devlet denetiminde olacak.
9. Birikimlere erişim yaşı
-
BES’te isteyen istediği zaman çıkabilir.
-
TES’te SGK’daki emeklilik yaşı geçerli olacak:
-
09.09.1999–30.04.2008 sigortalıları: Kadın 58, erkek 60
-
01.05.2008 sonrası: Kadın 58–65, erkek 60–65 (kademeli)
-
10. Sağlanan gelir
-
BES: Toplu para veya emekli maaşı alınabilir.
-
TES: SGK emekli maaşına tamamlayıcı maaş bağlanacak.
11. Esneklik
-
BES: Esnek, çıkış serbest.
-
TES: Katı, çıkış sınırlı.
12. Çalışan açısından
-
Avantaj: Uzun vadede ek maaş.
-
Dezavantaj: Düşük maaşlardan kesinti yaşam standardını düşürebilir.
13. İşveren açısından
-
Avantaj: Çalışan için güvence sağlar.
-
Dezavantaj: %3 katkı işveren maliyetini artırır; kıdem tazminatı ve SGK prim yüküne ek baskı olur.
14. Devlet açısından
-
TES ile devlet büyük bir tasarruf fonu oluşturacak.
-
Fonlar kamu yatırımlarına kaynak sağlanacak.
15. BES ile TES’in birleştirilmesi
-
TES devreye girince otomatik BES sona erecek.
-
Artık maaşlardan sadece TES için %3 kesinti yapılacak.
Uzmanlara göre sistemin avantajı uzun vadede ikinci bir maaş imkânı sunması iken, dezavantajı özellikle düşük gelirli çalışanlarda maaş kaybı yaratması. İşveren tarafında da %3 ek yük maliyet baskısı oluşturacak. Devlet açısından ise TES, büyük bir tasarruf fonu yaratacak ve kamu yatırımlarına kaynak sağlayacak.
Sonuç olarak TES, 2026’nın ikinci çeyreğinde yürürlüğe girdiğinde, en çok tartışılacak başlık zorunlu maaş kesintileri ve işveren katkısı olacak.