Georgetown Üniversitesi Kadın, Barış ve Güvenlik Enstitüsü’nün yayımladığı 2025/26 Kadın, Barış ve Güvenlik Endeksi (WPS Index), kadınların yaşam koşullarını üç temel başlıkta ölçüyor: dahil edilme, adalet ve güvenlik. Bu yıl 181 ülkenin değerlendirildiği endekste Türkiye, 0,664 puanla 106. sırada yer aldı.
Türkiye’nin hemen önünde 102. sırayı Fas ve Timor-Leste paylaşırken onları Belize ve Kamboçya izliyor. Türkiye’nin arkasında ise Nikaragua, Botswana, Solomon Adaları, Senegal ve Azerbaycan bulunuyor. Bu tablo, Türkiye’nin kadınların güvenliği, eğitim düzeyi ve toplumsal katılımı açısından “orta-alt” grupta yer aldığını; hem Afrika hem Asya’daki gelişmekte olan ülkelerle benzer bir performans sergilediğini gösteriyor.
Türkiye’nin Karnesi
Genel puan: 0,664
Eğitim süresi: Kadınlar ortalama 7,9 yıl eğitim alıyor.
Finansal katılım: Kadınların yalnızca yarısının banka hesabı var.
Güvenlik: Kadınların yalnızca %44’ü gece yalnız yürürken kendini güvende hissediyor.
Siyasi temsil: Kadın milletvekili oranı %19.
Endekse göre Türkiye, yasalar düzeyinde kadın-erkek eşitliğinde görece iyi bir konuma sahip olsa da uygulamada ciddi eşitsizlikler yaşanıyor. Kadınların ortalama eğitim süresi yalnızca 7,9 yıl. Ekonomik katılım göstergeleri de sınırlı; kadınların sadece yarısı bir banka hesabına sahip ve istihdam oranı hâlâ yüzde 40’ın altında. Kadınların finansal bağımsızlık kazanmasını engelleyen bu tablo, sosyal ve ekonomik eşitsizlikleri derinleştiriyor.
Kadınların sadece %44’ü gece yürürken güvende hissediyor
Güvenlik alanında da gerileme var. Kadınların yalnızca yüzde 44’ü gece dışarıda yürürken kendini güvende hissediyor. Bu oran son iki yılda düşüş gösterdi. Eş veya partner şiddetine maruz kalan kadın oranı ise yüzde 12 civarında seyrediyor. Kadınların çatışma bölgelerine yakın yaşama oranı yüzde 30’ların üzerinde; bu da özellikle sınır illerinde kadınların güvenlik risklerinin daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
Siyasi temsilde küçük bir artış kaydedildi. Kadın milletvekili oranı yüzde 19,9’a çıktı ancak bu oran hâlâ dünya ortalamasının oldukça gerisinde. Yasal ayrımcılığın görece düşük olmasına rağmen, kadınların karar alma mekanizmalarına katılımı sınırlı kalıyor.
“Yasal metinlerde eşitlik var, yaşamda yok”
Adalet göstergelerinde de ilerleme yavaş. Kadınların adalete erişim puanı düşüş eğiliminde, özellikle şiddet davalarında etkili koruma ve caydırıcı önlem eksikliği sürüyor. Buna karşın anne ölümleri azalırken, sağlık hizmetlerine erişim görece iyileşti.
Rapor, Türkiye’nin kadınların güvenliği, eğitimi ve ekonomik yaşamda eşit fırsatlara erişimi konularında kapsamlı reformlara ihtiyaç duyduğunu vurguluyor. Kadınların yalnızca yasal metinlerde değil, gündelik yaşamda da eşit yurttaşlar olabilmesi için eğitim, istihdam, finansal erişim ve güvenlik alanlarında bütüncül politikalar gerekiyor.
Zirvede Danimarka, son sırada Afganistan
Dünyada ise listenin zirvesinde Danimarka, Norveç ve İsviçre yer alırken, son sırada Afganistan bulunuyor. WPS Endeksi, küresel ölçekte kadınlara yönelik siyasi şiddetin arttığını, barış ve güvenlik politikalarında toplumsal cinsiyet eşitliğinin hâlâ göz ardı edildiğini ortaya koyuyor.
Raporun genel değerlendirmesi, kadınların dahil edilmediği hiçbir toplumun sürdürülebilir barış ve refah sağlayamayacağı yönünde.
Endeksin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
