Çukurova GÖÇ-DER Eşbaşkanı Mehmet Ali Oral, Mezopotamya Ajansı’na yaptığı değerlendirmede zorunlu ve zorla göçün tarihsel boyutunu anlatarak, bugün yaklaşık 3 milyon insanın köylerine dönmek için siyasi bir çözüm beklediğini vurguladı. Oral, Osmanlı’nın son döneminden Cumhuriyet’in ilk yıllarına uzanan devlet politikalarının zorla göçü kurumsallaştırdığını söyledi.
Oral, 1925’te çıkarılan Mecburi İskan Yasası ile başlayan zorla göç sürecinin 1934, 1937–38 uygulamalarıyla devam ettiğini, 1990’larda ise 3 bini aşkın köy ve mezranın yakılmasıyla zirveye çıktığını belirtti. 1990–2024 yılları arasında yapılan araştırmalara göre yaklaşık 3 milyon kişinin metropollere sürüldüğünü, köylerin yakıldığını, insanların yalnızca üzerindeki kıyafetle göçe zorlandığını aktardı.
Bu insanların geri dönüşünün ancak devletin yüzleşmesiyle mümkün olduğunu söyleyen Oral, toplumsal barış için devletin “zorla yerinden ettiği halktan özür dilemesi” gerektiğini vurguladı. Köylere dönüşün önündeki en büyük engellerden birinin 50 bini aşkın silahlı köy korucusu olduğunu belirten Oral, köylerin arazilerini kullanamadığını, hayvancılık ve tarım yapamadığını ifade etti.
Ayrıca pek çok bölgenin hâlâ mayınlı olduğunu, mera ve orman yasaklarının sürdüğünü, devletin yıkılan evleri yeniden inşa etmesi gerektiğini söyledi. Göç sonrası metropollerde gençlerin madde bağımlılığı, yoksulluk ve asimilasyonla karşı karşıya kaldığını, İç Anadolu ve Karadeniz gibi bölgelere sürülen birçok ailenin kimliğini açıklayamaz hale geldiğini dile getirdi.
Oral, Meclis’te kurulan araştırma komisyonunun hazırlayacağı raporun ancak doğru muhataplarla anlam kazanacağını ifade ederek, “Bu sürecin asıl muhatabı Sayın Abdullah Öcalan’dır” dedi. Öcalan’ın önerileri olmadan hazırlanacak bir rapora halkın inanmayacağını söyleyen Oral, 3 milyon insanın onurlu ve güvenli şekilde köylerine dönebilmeleri için yasal ve siyasi adımların hızla atılması çağrısında bulundu.