Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP) tarafından yayımlanan Kara Rapor 2025’e göre Türkiye’de 2024 yılında ince partikül madde (PM2.5) kirliliği nedeniyle 62 bin 644 erken ölüm meydana geldi. Bu, 30 yaş üstü nüfusta tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 13’ünün hava kirliliğine bağlı olduğu anlamına geliyor.
THHP’nin 2016’dan bu yana yayımladığı rapor, 2023’te de 63 bin 851 kişinin aynı nedenle yaşamını yitirdiğini ortaya koymuştu.
Osmaniye, Iğdır ve Malatya en kirli iller
Rapora göre 2024’te hiçbir ilin hava kalitesi Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarına göre “temiz” sayılmadı. Osmaniye, Iğdır ve Malatya, partikül madde kirliliğinin en yüksek olduğu ilk üç il oldu.
Osmaniye halkı yıl boyunca ortalamada 83,6 µg/m³ PM2.5 soludu; bu değer DSÖ sınırının beş, Türkiye’nin yasal sınırının ise iki katı. Bursa Kestel, Osmaniye ve Şırnak gibi sanayi ve termik santral bölgelerinde halk yılın yüzde 70’inde, yani 250 günden fazla “sağlıksız” hava soludu.
Büyük şehirlerde tablo endişe verici
İstanbul’un Sultangazi ilçesinde Cebeci taş ocakları nedeniyle 263 gün kirli hava kaydedildi. Ankara ve İstanbul genelinde hava kirliliği “hassas” düzeyde seyretti.
İzmir’de ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı istasyonlardan yeterli veri alınamadığı için hava kalitesi tam olarak ölçülemedi.
Ölüm oranı en yüksek il Osmaniye
2024’te hava kirliliğine bağlı ölüm oranı en yüksek il yüzde 33,8 ile Osmaniye oldu. Sayısal olarak en fazla ölüm İstanbul, İzmir, Bursa ve Ankara’da kaydedildi.
Raporda ayrıca 10 yıllık değerlendirmeye göre, doğal gaz kullanımının arttığı bölgelerde (ör. Edirne-Keşan) hava kalitesinde iyileşme görülürken, hızla büyüyen kentlerde (ör. Ankara Keçiören, Antalya, Şanlıurfa) kirliliğin arttığı vurgulandı.
Ölçüm eksikliği sürüyor
THHP, Türkiye’de hava kirliliğinin halen yeterli sıklıkta ve düzenli biçimde ölçülmediğini belirtti. Uzmanlar, PM2.5 kirliliğini “ülkedeki en önemli önlenebilir ölüm nedeni” olarak tanımlıyor.
