Avustralya’da 16 yaş altındaki çocukların sosyal medya hesabı açmasını yasaklayan düzenleme 10 Aralık’ta yürürlüğe girmeye hazırlanırken, iki genç bu karara karşı Yüksek Mahkeme’ye başvurdu. Digital Freedom Project’in desteğiyle 26 Kasım’da başvuru yapan 15 yaşındaki Noah Jones ve Macy Neyland, yasağın çocuk haklarını ihlal ettiğini savundu. Neyland, “Sesimiz kesilmemeli. Yaşadıklarımız 1984 romanı gibi ve bu durum beni korkutuyor.” dedi.
Digital Freedom Project, yasağın dezavantajlı gençleri — engelli, yerli, kırsalda yaşayan ve LGBT+ ergenleri — daha fazla etkileyeceğini belirterek uygulamanın geri çekilmesini talep etti.
Hükümet: “Kararımızdan dönmeyeceğiz”
İletişim Bakanı Anika Wells, mahkeme başvurusunun hükümeti geri adım attırmayacağını söyleyerek, “Tehditlere boyun eğmeyeceğiz. Büyük teknoloji şirketleri karşısında sinmeyeceğiz.” ifadesini kullandı.
Yeni düzenlemeye göre Facebook, Instagram, Snapchat, Threads, TikTok, X, YouTube, Reddit ile Kick ve Twitch; 16 yaş altı kullanıcıların hesap açmasını engellemek ve mevcut hesapları kapatmak zorunda olacak.
Uygulamanın kapsamı ve gerekçeler
Hükümet, yasağın çocukların sosyal medyada maruz kaldığı “baskı ve riskleri” azaltmayı amaçladığını belirtiyor. Ülkede yapılan araştırmalar, 10–15 yaş arası çocukların yüzde doksan altısının sosyal medya kullandığını, yedisinden birinin yetişkinlerce cinsel amaçlı kandırılmaya maruz kaldığını ve yarısından fazlasının siber zorbalık yaşadığını gösteriyor.
Kadın düşmanlığı, yeme bozukluğu veya intihara teşvik eden içeriklere maruz kalmanın yaygın olduğu da tespit edildi.
YouTube Kids, Google Classroom ve WhatsApp kriterlere uymadığı için yasak kapsamına girmiyor. Roblox ve Discord ise dahil edilmemek için bazı özelliklere yaş sınırlaması getirdi.
Şirketlere ağır yaptırımlar
Yasağın uygulanmasından şirketler sorumlu olacak; çocuklar veya ebeveynler cezalandırılmayacak. Ancak tekrarlanan ihlallerde firmalara otuz iki milyon dolara kadar para cezası kesilebilecek.
Platformların yaş tespiti için “makul adımlar” atması istenirken, resmi kimlik doğrulaması veya yaş çıkarımı yapan teknolojiler kullanmaları bekleniyor. Yanlış tespit riskleri ve kişisel veri güvenliği konusunda tartışmalar sürüyor.
Meta, 4 Aralık’tan itibaren on altı yaş altı hesapları kapatacağını açıkladı; yanlışlıkların kimlikli veya video özçekimli başvurularla düzeltilebileceğini belirtti.
Uluslararası yansımalar ve eleştiriler
Uzmanlar, yaş doğrulama teknolojilerinin doğruluk sorunlarına ve kullanıcıları “karanlık alanlara” itme riskine dikkat çekiyor. Bazıları sosyal medya yasağının gençleri izole edeceğini, eğitimin daha etkili bir yöntem olacağını savunuyor.
Şirketler ise düzenlemenin uygulanmasının zor, aşılmasının ise kolay olduğunu öne sürüyor.
Avustralya’nın bu adımı dünyada bir ilk olacak. İngiltere, Fransa, Danimarka, Norveç ve İspanya benzer sınırlamaları tartışırken; ABD’nin Utah eyaletindeki yasak girişimi yargı tarafından durdurulmuştu. Türkiye’de ise BTK’nın on üç yaş altına erişim kısıtlaması çalışması ve Ulaştırma Bakanlığının “sosyal medya yaş kısıtlaması taslağı” gündemde bulunuyor.
