Diyarbakır’ın Ergani ilçesindeki Çayönü Tepesi’nde yapılan kazılarda, dünyanın bilinen en eski ev modeli bulundu ve Diyarbakır Müzesi’nde sergilenmeye başlandı. 12 bin yıllık bu ev modeli, dönemin mimarisi ve yerleşik hayatı hakkında önemli bilgiler sunuyor.
Çayönü Tepesi, Neolitik dönemin erken dönemlerinden itibaren yerleşik hayata geçişin önemli bir merkezi olarak kabul ediliyor. 1964’te Prof. Dr. Halet Çambel ve Prof. Dr. Robert John Braidwood tarafından başlatılan kazılar, günümüzde Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığında devam ediyor.
Kazılarda, Çayönü halkının yaşam tarzını yansıtan önemli eserler bulunurken, en dikkat çekeni ev maketi oldu. Bu maket, dönemin yapı tarzı hakkında bilgiler veriyor.
"Taş merdivenler dönem mimarisi hakkında önemli veriler sunuyor"
Kazı Başkanı Doç. Dr. Sarıaltun, evlerin hücre planlı yapılar olduğunu ve yerleşim alanlarının dikkatle planlandığını belirtti. Evlerin arasında küçük sokaklar ve sıralı yapılar bulunuyor. Ayrıca, evlerin çevresinde taş merdivenler gibi yapıların varlığı, erken dönem mimarisi hakkında önemli veriler sunuyor.
Çayönü halkı, evlerini inşa ederken birbirlerinin önünü kesmeden, saygılı bir şekilde yerleşmiş. Bu, o dönemdeki mülkiyet anlayışına ve şehir planlamasına dair önemli bir bilgi sağlıyor.
Çayönü’ndeki kazılarda şu ana kadar 17 maket ev örneği bulundu. En iyi durumda olanı Diyarbakır Müzesi’nde sergileniyor. Bu maket evler, dönemin mimarisi hakkında çok değerli bilgiler sunuyor. Sarıaltun, bu maketlerin ritüel, oyuncak veya tasarım süreci gibi farklı amaçlarla yapılmış olabileceğini belirtiyor.
"Çayönü kazısı çayönü halkının yaşamına dair bilgiler sunuyor"
Diyarbakır Müze Müdürü Müjdat Gizligöl, Çayönü kazısının Diyarbakır Müzesi için önemli bir çalışma olduğunu belirtti. Müze, 1934 yılından bu yana 50’den fazla kazı gerçekleştirmiş ve bu kazılar sayesinde birçok önemli eser ortaya çıkmıştır. Çayönü kazısı, en dikkat çekici buluntulardan biri olarak, Çayönü halkının yaşamına dair derin bilgiler sunuyor.
Çayönü’ndeki bu ev maketi, Çayönü halkının yerleşim düzeni, ev yapımı ve sosyal hayatı hakkında çok önemli veriler sağlıyor.
