Diyarbakır’da Anayasa Mahkemesi ile Avrupa Konseyi-Avrupa Birliği iş birliğinde yürütülen "Anayasa Mahkemesinin Temel Haklar Alanındaki Kararlarının Etkili Şekilde Uygulanmasının Desteklenmesi Projesi" kapsamında, "Adli ve İdari Yargıda Bireysel Başvuru İhlal Kararları ve İhlalin Sonuçlarının Ortadan Kaldırılması" konulu bölge toplantılarının 7’ncisi düzenlendi. Toplantı, bir otelde gerçekleştirildi ve Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, Yargıtay Başkanı Ömer Kerkez, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Muhsin Şentürk, Avrupa Konseyi İnsan Hakları, Adalet ve Hukuki İşbirliği Standartlarının Uygulanması Dairesi Başkanı Lilja Grétarsdttır, Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi Başkanı William Massolın, Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Çelenk, Diyarbakır Adli Yargı Adalet Komisyonu Başkanı Erhan Çavuşoğlu, Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi Başkanı Kenan Şenlik ve Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcısı Ali İrfan Yılmaz’ın yanı sıra çok sayıda davetli katıldı.
Bireysel Başvurular ve İhlal Kararları
Programda konuşan AYM Başkanı Kadir Özkaya, Diyarbakır gibi kadim bir kültür ve zengin tarihe sahip bir şehirde bulunmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Daha önce İstanbul, Gaziantep, Bursa, Erzurum, İzmir ve Trabzon’da yapılan bölge toplantılarının 7’ncisini Diyarbakır’da gerçekleştirdiklerini belirten Özkaya, toplantıların üç temel amacının olduğunu ifade etti: Birincisi, yargısal diyaloğu yaygınlaştırarak AYM ile tüm hakim ve savcılar arasında etkin ve verimli iş birliği sağlamak; ikincisi, AYM’nin bireysel başvurularda verdiği ihlal kararlarının başvurucular açısından süratle somutlaşmasını sağlamak; üçüncüsü, bireysel başvurularda sık karşılaşılan ihlal alanlarını ve tekrar eden sorunları ele alarak adaletin en üst seviyede gerçekleşmesini temin etmek.
23 Eylül 2012’den bu yana bireysel başvuru sistemi kapsamında AYM’ye 702 bin 53 başvuru yapıldığı bilgisini paylaşan Özkaya, bunlardan 600 bin 14’ünün karara bağlandığını, kabul edilemezlik kararlarının 531 bin 134’ünü oluşturduğunu belirtti. 13 yılda verilen ihlal kararlarının toplam başvuruya oranının makul süre hariç yaklaşık yüzde 3,4 olduğunu kaydetti. Özkaya, AYM’nin bireysel başvurularda bir süper temyiz mercii olmadığını, önüne gelen başvurularda yalnızca anayasal ihlali incelediğini ve diğer yüksek mahkemelerle ilişkilerinin hiyerarşik değil, anayasal iş bölümüne dayalı olduğunu vurguladı.
AYM’nin Rolü ve Bağımsız Yargı Vurgusu
Bağımsız ve tarafsız yargının varlığının hakim ve savcıların bağımsızlığıyla mümkün olduğunu ifade eden Özkaya, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve adaletin korunmasının önemine dikkat çekti. Özkaya, adil, dürüst ve tarafsız kararların hem bireyi hem toplumu yücelttiğini belirterek, insanlık tarihindeki krizler ve trajedilere atıfta bulundu.
Avrupa Konseyi İş Birliği ve Toplantının Önemi
Avrupa Konseyi İnsan Hakları, Adalet ve Hukuki İşbirliği Standartlarının Uygulanması Dairesi Başkanı Lilja Grétarsdttır, projeyi Eylül 2021’de başlattıklarını, Türk yargı organları ve paydaşlarla iş birliğini güçlendirdiklerini ifade etti. Proje kapsamında AYM kararlarının her iki boyutunun tam olarak uygulanması için ortak çalışıldığını belirten Grétarsdttır, bölge toplantılarının yargı mensuplarının deneyim paylaşımı, ihlal kararlarının uygulanması ve adil yargılanma süreçlerinin geliştirilmesi için değerli bir platform sunduğunu vurguladı.
Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi Başkanı William Massolın ise etkinliğin Avrupa Konseyi Görünürlük Haftası kapsamında düzenlendiğini, insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü alanındaki iş birliğini yansıttığını söyledi. Massolın, Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nin en köklü üyelerinden biri olduğunu ve AYM ile yürütülen iş birliğinin insan hakları ve anayasal standartların uygulanmasında kilit rol oynadığını ifade etti.
Toplantı, 20-21 Ekim tarihlerinde Diyarbakır’da devam edecek ve bölge yargı mensupları, ihlal kararlarının objektif ve sübjektif etkilerini, yeniden yargılama süreçlerini, adil yargılanma, mülkiyet, ifade özgürlüğü ve yaşam hakkı gibi temel hakların uygulanmasını detaylı şekilde tartışacak.
