İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, ABD’nin iki ülke lideri arasında bir zirve düzenlenmesi için yoğun baskı uyguladığı bir dönemde, Mısır ile yaklaşık 35 milyar dolar değerinde kapsamlı bir doğalgaz anlaşması imzalandığını açıkladı. Çarşamba akşamı televizyondan halka seslenen Netanyahu, söz konusu anlaşmayı “İsrail tarihinin en büyük doğalgaz anlaşması” olarak nitelendirdi.
Netanyahu, anlaşmanın toplam değerinin 112 milyar şekel, yani yaklaşık 34,6 milyar dolar olduğunu belirtti. Anlaşma kapsamında İsrail, Mısır’a uzun vadeli doğalgaz tedarik edecek. Düzenleme, Amerikan enerji şirketi Chevron’un da içinde yer aldığı çok taraflı bir yapıyı kapsıyor.
Başbakan Netanyahu açıklamasında, anlaşmanın İsrail’in bölgesel konumunu güçlendireceğini vurgulayarak, “Bu anlaşma İsrail’in bölgesel bir enerji gücü olarak statüsünü önemli ölçüde pekiştiriyor ve bölgemizdeki istikrara katkı sunuyor. Aynı zamanda diğer uluslararası şirketleri de İsrail’in ekonomik sularında doğalgaz arama yatırımları yapmaya teşvik ediyor” ifadelerini kullandı.
Ancak İsrail tarafında sürecin arka planına dair farklı değerlendirmeler de gündeme geldi. Konuya yakın bir İsrailli yetkili, hükümetin anlaşmaya aylar boyunca resmi onay vermediğini, ancak Trump yönetiminin baskısı sonucunda geri adım atıldığını öne sürdü. Aynı kaynak, anlaşmanın zamanlamasının diplomatik bir hesaplamayla bağlantılı olduğunu belirtti.
ABD Başkanı Donald Trump’ın, İsrail Başbakanı Netanyahu ile Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi’yi bir araya getirecek bir zirve organize etmeye çalıştığı biliniyor. Trump yönetimi, bu girişimi bölgesel barış sürecinin canlandırılması ve İbrahim Anlaşmaları’nın kapsamının genişletilmesi çerçevesinde değerlendiriyor.
"Anlaşma tamamen ticari siyasi amacı yok"
Mısır cephesinden ise anlaşmanın siyasi bir boyut taşımadığı yönünde net mesajlar geldi. Mısır Devlet Enformasyon Servisi Başkanı Diaa Rashwan, Perşembe günü yaptığı açıklamada, söz konusu doğalgaz anlaşmasının tamamen ticari ve ekonomik gerekçelere dayandığını, herhangi bir siyasi mutabakat veya gizli anlayış içermediğini vurguladı.
Rashwan, anlaşmanın Mısır’ın uzun vadeli stratejik hedefleriyle uyumlu olduğunu belirterek, özellikle ülkenin Doğu Akdeniz’de bölgesel bir doğalgaz ticaret merkezi olma hedefini güçlendirdiğini ifade etti. Açıklamasında Filistin meselesine de değinen Rashwan, Mısır’ın Filistin halkının meşru haklarına verdiği desteğin değişmediğini ve bu anlaşmanın söz konusu tutumu etkilemediğini dile getirdi.
İsrail ile Mısır, 1979 yılında tarihi bir barış anlaşmasına imza atmış olsa da, iki ülkenin liderleri yaklaşık on yıldır kamuoyu önünde doğrudan bir görüşme gerçekleştirmedi. İsrail’den ikinci bir kaynak, Netanyahu’nun bu anlaşmayı kamuoyuna açıklamasının, Cumhurbaşkanı Sisi ile olası bir görüşme için diplomatik zemini yumuşatma amacı taşıdığını ileri sürdü.
Öte yandan Netanyahu’nun bu ayın ilerleyen günlerinde ABD’ye giderek Florida’daki Mar-a-Lago’da Donald Trump ile bir araya gelmesi bekleniyor. Netanyahu’nun, Ekim ayında Mısır’ın Şarm el-Şeyh kentinde düzenlenmesi planlanan ve Trump’ın da katılacağı bir barış zirvesine kısa süreli katılım göstermesi gündeme gelmiş, ancak bu plan son anda rafa kaldırılmıştı.
Gazze savaşı süresince arabuluculuk rolü üstlenen Mısır, bölgesel diplomaside kritik bir aktör olmaya devam ederken, Netanyahu ile Sisi arasındaki ilişkilerin uzun süredir gergin olduğu biliniyor. İmzalanan doğalgaz anlaşmasının, bu karmaşık diplomatik denklem içinde nasıl bir etki yaratacağı ise önümüzdeki dönemde netlik kazanacak.
